ΗΠΑ – Μέση Ανατολή: Τις διατρητικές βόμβες θέλει το Ισραήλ

Το Ιράν έχει αρχίσει να μετακινεί τα αποθέματα εμπλουτισμένου ουρανίου του σε μυστικές τοποθεσίες, ώστε να τα προστατεύσει από ενδεχόμενα ισραηλινά πλήγματα, και δεν πρόκειται να γνωστοποιήσει στον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (IAEA) πού τα μεταφέρει, όπως δήλωσε ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών της Τεχεράνης. Η κίνηση αυτή συνιστά παραβίαση των νομικών υποχρεώσεων της Ισλαμικής Δημοκρατίας βάσει της Συνθήκης για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων (NPT). Η υποβάθμιση της συνεργασίας με τον ΙΑΕΑ ενισχύει τους φόβους ότι το Ιράν ενδέχεται να επιχειρήσει τελική κούρσα για την κατασκευή πυρηνικού οπλοστασίου.

Αν και αρκετές εγκαταστάσεις εμπλέκονται στο πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης, η πιο ανησυχητική περίπτωση αφορά το υπόγειο εργοστάσιο εμπλουτισμού Fordow. Βρίσκεται σε βάθος 60 έως 90 μέτρων, καθιστώντας το εξαιρετικά δύσκολο να πληγεί αποτελεσματικά από αεροπορικά πλήγματα του Ισραήλ — κάτι που ωστόσο μπορούν να επιτύχουν οι Ηνωμένες Πολιτείες. Το Ιράν είτε θα μπορούσε να μεταφέρει πυρηνικά καύσιμα από το Fordow σε μυστικές τοποθεσίες για να τα μετατρέψει σε πυρηνικά όπλα, είτε θα μπορούσε να επιχειρήσει άμεση «έκρηξη» παραγωγής, παράγοντας δηλαδή επαρκές ουράνιο για πολλαπλές πυρηνικές κεφαλές εντός του ίδιου του Fordow.

Στο πλαίσιο μεγάλης επίθεσης που ξεκίνησε στις 12 Ιουνίου, το Ισραήλ φέρεται να κατέστρεψε ή να έθεσε εκτός λειτουργίας αρκετές βασικές πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν. Όπως ανακοίνωσε η ισραηλινή κυβέρνηση, στόχος ήταν η αποτροπή του «άμεσου τεχνολογικού άλματος» του ιρανικού καθεστώτος προς την κατασκευή πυρηνικού όπλου. Συγκεκριμένα, καταστράφηκε το πιλοτικό εργοστάσιο εμπλουτισμού ουρανίου στην επιφάνεια του Νατάνζ, όπου το Ιράν παρήγαγε ουράνιο εμπλουτισμένο στο 60% — ένα βήμα πριν από τον εμπλουτισμό στο 90% που απαιτείται για χρήση σε πυρηνικά όπλα, κάτι που μπορεί να επιτευχθεί σε λίγες μόλις ημέρες.

Παράλληλα, στόχος αποτέλεσε και το υπόγειο εργοστάσιο εμπλουτισμού καυσίμου στο Νατάνζ, με χτυπήματα στο ηλεκτρικό σύστημα, ενέργεια που ενδέχεται να αχρηστεύσει προσωρινά ή και μόνιμα τις συστοιχίες φυγοκεντρητών. Η κατάσταση των αποθεμάτων ουρανίου στο σημείο παραμένει ασαφής. Η IAEA επιβεβαίωσε ότι το Ισραήλ έπληξε τέσσερα σημεία στο πυρηνικό συγκρότημα της Εσφαχάν, συμπεριλαμβανομένης της εγκατάστασης μετατροπής ουρανίου και του εργοστασίου παραγωγής πλακών καυσίμου — όπου αποθηκεύονται αποθέματα εμπλουτισμένου ουρανίου και υπάρχει δυνατότητα παραγωγής μεταλλικού ουρανίου, κρίσιμου υλικού για την κατασκευή πυρηνικών όπλων. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, στόχος αποτέλεσε και η έδρα του Οργανισμού Αμυντικής Καινοτομίας και Έρευνας (SPND) στην Τεχεράνη, που αποτελεί τον πυρήνα του ιρανικού προγράμματος πυρηνικών όπλων. Επίσης, επιβεβαιώθηκε η δολοφονία εννέα κορυφαίων Ιρανών πυρηνικών επιστημόνων κατά την έναρξη της ισραηλινής επιχείρησης. Οι ενέργειες αυτές προκαλούν σημαντικά εμπόδια στην ικανότητα του Ιράν να εμπλουτίσει και να μετατρέψει το ουράνιο σε όπλα.

Κίνδυνος άμεσης παραγωγής πυρηνικών στο Fordow ή σε άγνωστα σημεία

Αν και το Ισραήλ έχει πλήξει υποστηρικτικά κτήρια γύρω από το εργοστάσιο του Fordow, δεν έχει πραγματοποιήσει ακόμα άμεση επίθεση στην εγκατάσταση. Το Fordow θεωρείται το «διαμάντι του στέμματος» στο ιρανικό πρόγραμμα, φιλοξενεί προηγμένες συστοιχίες φυγοκεντρητών και παράγει ουράνιο εμπλουτισμένο σε υψηλά ποσοστά. Σε συνδυασμό με την πρόθεση της Τεχεράνης να μετακινήσει αποθέματα εκτός ελέγχου της IAEA, αυξάνονται οι φόβοι ότι θα επιχειρηθεί «έκρηξη» παραγωγής μέσα από το Fordow. Το Ινστιτούτο για την Επιστήμη και τη Διεθνή Ασφάλεια εκτιμά ότι το Ιράν διαθέτει αρκετό ουράνιο εμπλουτισμένο στο 60% για να παραγάγει υλικό για 9 έως 10 πυρηνικά όπλα εντός εβδομάδων, ενώ η πρώτη ποσότητα μπορεί να είναι έτοιμη μέσα σε 2-3 ημέρες. Εναλλακτικά, η Τεχεράνη θα μπορούσε να μετακινήσει το υλικό σε κρυφή εγκατάσταση εμπλουτισμού, αξιοποιώντας μερικές εκατοντάδες προηγμένους φυγοκεντρητές για την τελική φάση εμπλουτισμού και κατασκευής όπλων.

Μόνο οι ΗΠΑ μπορούν να εξουδετερώσουν το Fordow με βεβαιότητα

Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, καλείται να απαιτήσει από την Τεχεράνη την άμεση αποσυναρμολόγηση του Fordow, την παράδοση όλων των αποθεμάτων εμπλουτισμένου ουρανίου και την επαληθευμένη διάλυση της υποδομής παραγωγής πυρηνικών όπλων. Αν το Ιράν αρνηθεί, και το Ισραήλ αδυνατεί να σαμποτάρει το εργοστάσιο εκ των έσω, τότε οι ΗΠΑ πρέπει να παρέμβουν στρατιωτικά. Ενώ η ισραηλινή πολεμική αεροπορία διαθέτει ελαφρότερα βλήματα κατά υπόγειων εγκαταστάσεων, που ενδεχομένως να προκαλέσουν ζημιές στο Fordow με επαναλαμβανόμενες επιθέσεις, μόνο οι ΗΠΑ διαθέτουν τη βόμβα υπερμεγέθους διείσδυσης 30.000 λιβρών (MOP) και το βομβαρδιστικό B-2 Stealth που μπορεί να τη μεταφέρει — όπλα ικανά να καταστρέψουν πλήρως την εγκατάσταση. Αν κριθεί απαραίτητο, ο Τραμπ θα πρέπει να εξουσιοδοτήσει την Πολεμική Αεροπορία των ΗΠΑ να πλήξει το Fordow και να συνεργαστεί με το Ισραήλ για την οριστική εξάλειψη της απειλής. Από κοινού, Ουάσιγκτον και Ιερουσαλήμ μπορούν να επιφέρουν συντριπτικό πλήγμα — ενδεχομένως και τελειωτικό — στο πρόγραμμα πυρηνικών όπλων του Ιράν.