ΗΠΑ: Ο Ρούμπιο ανακοινώνει «επιθετική ανάκληση» βίζας Κινέζων φοιτητών

Ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, ανακοίνωσε το βράδυ της Τετάρτης ότι η κυβέρνηση Τραμπ σχεδιάζει να προχωρήσει σε «επιθετική ανάκληση» των φοιτητικών θεωρήσεων εισόδου (visa) για Κινέζους πολίτες, ιδίως για όσους έχουν δεσμούς με το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα ή σπουδάζουν σε «κρίσιμους τομείς». Ο Ρούμπιο διευκρίνισε ότι το Στέιτ Ντιπάρτμεντ αναθεωρεί ήδη τα κριτήρια χορήγησης θεωρήσεων, εντείνοντας τον έλεγχο σε μελλοντικές αιτήσεις από πολίτες της Κίνας και του Χονγκ Κονγκ. Η απόφαση αναμένεται να προκαλέσει αναστάτωση στα αμερικανικά πανεπιστήμια, καθώς και ενδεχόμενα αντίποινα από την Κίνα — τη δεύτερη μεγαλύτερη χώρα προέλευσης διεθνών φοιτητών στις ΗΠΑ. Παρότι ο Ρούμπιο δεν προσδιόρισε τι εννοεί με τον όρο «κρίσιμοι τομείς», αυτός παραπέμπει συνήθως στις φυσικές επιστήμες και την έρευνα. Τα τελευταία χρόνια, Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν εκφράσει ανησυχία για την πιθανή στρατολόγηση Αμερικανοεκπαιδευμένων επιστημόνων από την κινεζική κυβέρνηση — αν και δεν υπάρχουν ενδείξεις για ευρείας κλίμακας τέτοια φαινόμενα. Εξίσου ασαφές παραμένει πώς οι αρχές των ΗΠΑ θα ορίζουν τους «δεσμούς» με το Κομμουνιστικό Κόμμα. Η έλλειψη σαφών κριτηρίων ενδέχεται να εντείνει την ανασφάλεια μεταξύ των περίπου 275.000 Κινέζων φοιτητών που φοιτούν στις ΗΠΑ, αλλά και των πανεπιστημιακών που βασίζονται στις ικανότητες και στα δίδακτρα αυτών των σπουδαστών.

Ο Μάικλ Ροθ, πρόεδρος του Πανεπιστημίου Wesleyan, χαρακτήρισε το μέτρο «τρομερά λανθασμένο και αντιπαραγωγικό», προσθέτοντας ότι «πυροβολούμε τον εαυτό μας στο πόδι». Η απόφαση εντάσσεται σε μια ευρύτερη στρατηγική της κυβέρνησης Τραμπ για περιορισμό της διεθνούς πρόσβασης στην αμερικανική τριτοβάθμια εκπαίδευση, σε συνδυασμό με την κλιμάκωση της εμπορικής σύγκρουσης με την Κίνα. Ο Τραμπ έχει κατηγορήσει επί σειρά ετών το Πεκίνο για κατάχρηση των παγκόσμιων εμπορικών κανόνων. Μέχρι σήμερα, παιδιά υψηλόβαθμων αξιωματούχων του ΚΚΚ είχαν τη δυνατότητα να σπουδάσουν σε αμερικανικά πανεπιστήμια. Η κόρη του Σι Τζινπίνγκ, Ξι Μινγκζέ, φοίτησε στο Χάρβαρντ με ψευδώνυμο, ενώ άλλοι απόγονοι στελεχών του κόμματος έχουν σπουδάσει σε κορυφαία ιδρύματα, όπως το Columbia και το Kennedy School. Το 2020, η πρώτη κυβέρνηση Τραμπ είχε ήδη ακυρώσει πάνω από 1.000 φοιτητικές βίζες για Κινέζους φοιτητές και ερευνητές που συνδέονταν με στρατιωτικά πανεπιστήμια της Κίνας — μέτρο που διατήρησε και η διοίκηση Μπάιντεν. Παρότι η Κίνα προσπάθησε να βελτιώσει τις διμερείς σχέσεις με τις ΗΠΑ μέσω ανταλλαγών σε πανεπιστημιακό επίπεδο, η νέα ανακοίνωση έρχεται να παγώσει το κλίμα. Ο πρόεδρος Σι είχε δηλώσει το 2023 ότι η Κίνα είναι πρόθυμη να φιλοξενήσει 50.000 Αμερικανούς φοιτητές σε διάστημα πενταετίας.

Πλήγμα στην επιστημονική υπεροχή των ΗΠΑ

«Οι ΗΠΑ μεγαλούργησαν χάρη στην προσέλκυση των πιο λαμπρών μυαλών από όλο τον κόσμο», δήλωσε ο Γκάρι Λοκ, πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στην Κίνα. «Το να κλείνουμε την πόρτα στους Κινέζους φοιτητές δεν απλώς αντιβαίνει στις αξίες μας — υπονομεύει και την πρωτοκαθεδρία μας στην επιστήμη και την καινοτομία». Σύμφωνα με έκθεση του State Department και του Institute of International Education, πάνω από 277.000 Κινέζοι φοιτητές γράφτηκαν στις ΗΠΑ για το ακαδημαϊκό έτος 2023-24, πίσω μόνο από τους Ινδούς, των οποίων οι εγγραφές ξεπέρασαν τις 331.000. Ο Ρούμπιο ανακοίνωσε επίσης ότι οι ΗΠΑ δεν θα χορηγούν θεωρήσεις εισόδου σε ξένους αξιωματούχους που εμπλέκονται σε προσπάθειες λογοκρισίας εναντίον Αμερικανών πολιτών ή κατοίκων. «Είναι απαράδεκτο ξένοι αξιωματούχοι να απειλούν με συλλήψεις Αμερικανούς για αναρτήσεις τους σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης εντός των ΗΠΑ», ανέφερε. Επίσης, επέκρινε την επιβολή παγκόσμιων πολιτικών περιεχομένου από ξένες κυβερνήσεις σε πλατφόρμες αμερικανικής ιδιοκτησίας, όπως η Meta και το X (πρώην Twitter), που ανήκει στον Έλον Μασκ — βασικό δωρητή της καμπάνιας Τραμπ το 2024.

Αναστολή θεωρήσεων F, M και J – και στο στόχαστρο το Χάρβαρντ

Μία ημέρα νωρίτερα, ο Ρούμπιο είχε αποστείλει εντολή προς τις αμερικανικές πρεσβείες και προξενεία να αναστείλουν προσωρινά τις συνεντεύξεις για βίζες φοιτητών και ανταλλαγών (κατηγορίες F, M και J). Το Υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας ανακοίνωσε πρόσφατα την ακύρωση της πιστοποίησης που επέτρεπε στο Χάρβαρντ να δέχεται διεθνείς φοιτητές, με ομοσπονδιακό δικαστήριο να μπλοκάρει προσωρινά την απόφαση. Η υπουργός Κρίστι Νόεμ δήλωσε ότι το πανεπιστήμιο «συνεργάστηκε με το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα» και καλλιέργησε «βία και αντισημιτισμό». Ο Ντόναλντ Τραμπ πρότεινε επίσης την επιβολή ανώτατου ορίου 15% για τις ξένες εγγραφές στο Χάρβαρντ — το οποίο σήμερα φιλοξενεί περίπου 25% διεθνείς φοιτητές. Η αρχική αντίδραση στα κινεζικά κοινωνικά δίκτυα ήταν συγκρατημένη, όμως το θέμα των φοιτητικών περιορισμών είχε ήδη προκαλέσει ευρύτατο δημόσιο διάλογο.Ορισμένοι εθνικιστές σχολίασαν θετικά την εξέλιξη, θεωρώντας ότι θα ενισχύσει την εγχώρια ακαδημαϊκή κοινότητα. Ο Σεν Γι, καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Φουντάν, σχολίασε ότι ο Ρούμπιο ενήργησε «όπως αναμενόταν».