Ο Έβρος του 2020: Η νύχτα με τις δάδες και το αόρατο μέτωπο της Ευρώπης

Πέντε χρόνια μετά την άνοιξη που σημάδεψε ανεξίτηλα τη σύγχρονη ιστορία της ελληνικής μεθορίου, ο Γιάννης Σουλιώτης και η κάμερα του Prime Time ταξίδεψαν ξανά στον Έβρο. Το βράδυ της Δευτέρας 5 Μαΐου, προβλήθηκε ένα αποκαλυπτικό ντοκιμαντέρ που γύρισε τον χρόνο πίσω, στον Μάρτιο του 2020, όταν δεκάδες χιλιάδες μετανάστες είχαν συγκεντρωθεί οργανωμένα στα ελληνοτουρκικά σύνορα, επιδιώκοντας τη μαζική είσοδο στην Ελλάδα.

Όταν ο Έβρος έγινε μέτωπο – Οι μνήμες της κρίσης ζωντάνεψαν

Το ντοκιμαντέρ παρουσίασε τη μαρτυρία όσων βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή. Πολιτικά πρόσωπα, στρατιωτικοί και αστυνομικοί ηγήτορες, συνοριοφύλακες και διεθνείς παρατηρητές θυμήθηκαν, πέντε χρόνια μετά, τις καθοριστικές εκείνες στιγμές. Επέστρεψαν στα κρίσιμα σημεία, ανασύνθεσαν τις συνθήκες της κρίσης, ανέδειξαν άγνωστα ντοκουμέντα και κατέρριψαν αφηγήσεις που αλλοίωναν την πραγματικότητα. Ο τότε Υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, περιέγραψε τη σκηνή που αντίκρισε τη νύχτα στον Έβρο: «Είδα 15.000 ανθρώπους με δάδες, να προχωρούν συγκροτημένα προς το φράχτη. Ήταν μια από τις πιο αγωνιώδεις στιγμές της καριέρας μου».

Πέρα από μια μεταναστευτική κρίση – η Ελλάδα μίλησε για υβριδική επίθεση

Η ελληνική κυβέρνηση είχε χαρακτηρίσει τα γεγονότα όχι ως απλή μεταναστευτική πίεση, αλλά ως μια υβριδική επιχείρηση. Μια ενέργεια πολιτικά υποκινούμενη από την Άγκυρα, με εργαλειοποίηση ανθρώπινων μαζών και στόχο τη διάρρηξη της συνοριακής σταθερότητας και της εθνικής κυριαρχίας. Η απάντηση της Ελλάδας ήταν άμεση και σθεναρή. Στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων και της ΕΛ.ΑΣ. ενεργοποιήθηκαν από την πρώτη στιγμή. Η παρουσία της Frontex και η στήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης μετέτρεψαν την αντίσταση στον Έβρο σε σύμβολο ευρωπαϊκής αποτροπής.

Στο ντοκιμαντέρ κατέθεσαν τη μαρτυρία τους, μεταξύ άλλων, ο τότε Αρχηγός ΓΕΕΘΑ Στρατηγός Κωνσταντίνος Φλώρος, ο Υπαρχηγός της ΕΛ.ΑΣ. Πασχάλης Συριτούδης, ο Διοικητής του Δ’ Σώματος Στρατού Άγγελος Ιλαρίδης, καθώς και συνοριοφύλακες της πρώτης γραμμής όπως ο Γιώργος Τουρνάκης και ο Θανάσης Μανταρλής. Από τουρκικής πλευράς, μίλησε ο δημοσιογράφος Ορχάν Σαλί, αποκαλύπτοντας τον ρόλο που έπαιξε το τουρκικό αφήγημα.

Ένας φράχτης, μια στρατηγική – και μια σταθερή απειλή

Η κρίση του 2020 δεν ξεχάστηκε. Ο φράχτης του Έβρου επεκτάθηκε, οι υποδομές ενισχύθηκαν, το δόγμα «ετοιμότητα – αποτροπή» ρίζωσε στον σχεδιασμό των ελληνικών αρχών. Ωστόσο, οι συνθήκες που γέννησαν την κρίση δεν έχουν εξαλειφθεί. Η Τουρκία εξακολούθησε να χρησιμοποιεί το μεταναστευτικό ως εργαλείο πίεσης, και ο Έβρος παρέμεινε μια ευαίσθητη ζώνη επαγρύπνησης, εκεί όπου η εθνική ασφάλεια συναντά τη γεωπολιτική πραγματικότητα. Η “νύχτα με τις δάδες”, όπως έμεινε στη μνήμη όσων την έζησαν, δεν ήταν απλώς ένα επεισόδιο στα σύνορα. Ήταν η στιγμή που η Ελλάδα απέδειξε πως η κυριαρχία της δεν είναι διαπραγματεύσιμη. Και πως ο Έβρος δεν είναι μια γραμμή στον χάρτη, αλλά το πραγματικό σύνορο της Ευρώπης.