Τέμπη, “ένας κύκλος κλείνει”

Με μια φράση που πυροδότησε έντονες πολιτικές αναγνώσεις – «Κλείνει ένας κύκλος και εμείς σας αφήνουμε στο χθες» – ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης σηματοδότησε τη στρατηγική του Μεγάρου Μαξίμου ενόψει της σφοδρής κοινοβουλευτικής αντιπαράθεσης για τη σύσταση προανακριτικής επιτροπής, στον απόηχο της τραγωδίας στα Τέμπη. Η παρέμβασή του δεν περιορίστηκε σε θεσμική παρουσία· μετατράπηκε σε πολιτικό μανιφέστο για το ποιοι θα είναι οι συνομιλητές του και ποιοι οι εχθροί της δημοκρατικής ομαλότητας. Ο πρωθυπουργός κατηγόρησε ανοιχτά τέσσερα κόμματα της αντιπολίτευσης – Πλεύση Ελευθερίας, Νίκη, Ελληνική Λύση και ΣΥΡΙΖΑ – για τη συγκρότηση ενός «νέου συνεταιρισμού τοξικότητας», καταγγέλλοντάς τους ότι επιχειρούν να στήσουν πολιτικές δίκες με κατηγορητήρια περί εσχάτης προδοσίας. Στην ομιλία του ανέδειξε την αντίθεση ανάμεσα στη σοβαρότητα και τον καιροσκοπισμό, παρουσιάζοντας τη ΝΔ ως τη μόνη δύναμη υπευθυνότητας που διατηρεί το κράτος σε θεσμική τροχιά. Η αποχώρησή του μετά την τοποθέτηση δεν ήταν απλώς συμβολική, αλλά συνιστούσε πολιτική αποκήρυξη μιας διαδικασίας που – όπως είπε – δεν νομιμοποιεί.

Στη 18ωρη συνεδρίαση που ακολούθησε, η Βουλή ενέκρινε τελικά την πρόταση της Νέας Δημοκρατίας για την παραπομπή του πρώην υπουργού Υποδομών Κώστα Καραμανλή, αποκλειστικά για το πλημμέλημα της παράβασης καθήκοντος. Αντιθέτως, απορρίφθηκαν οι προτάσεις ΠΑΣΟΚ και μικρών κομμάτων για κακουργηματική δίωξη τόσο του πρώην υπουργού όσο και του ίδιου του πρωθυπουργού, καθώς και 12 πρώην κυβερνητικών στελεχών. Η ψηφοφορία αποτύπωσε την πολιτική γεωγραφία: 154 ψήφοι υπέρ της κυβερνητικής πρότασης, με τις κοινοβουλευτικές ομάδες του ΣΥΡΙΖΑ, του ΚΚΕ και της Νέας Αριστεράς να απέχουν. Ο Αντώνης Σαμαράς, ο Παύλος Σαράκης και ο Διαμαντής Καραναστάσης επέλεξαν επίσης την αποχή, με πολιτικά ερμηνεύσιμες σιωπές. Στο περιθώριο των διαδικασιών, ο Κώστας Καραμανλής, σε φορτισμένη παρέμβαση, δήλωσε «αθώος», αποποιήθηκε την πολιτική κάλυψη και προσέφυγε ρητά στην κρίση της Δικαιοσύνης.

Η συνεδρίαση δεν έμεινε στο αυστηρό πλαίσιο του Κανονισμού. Εξελίχθηκε σε μετωπική σύγκρουση μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, αλλά και μεταξύ των κομμάτων της ίδιας της αντιπολίτευσης. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, σε υψηλούς τόνους, κατήγγειλε προσπάθεια «χυδαίας σκευωρίας» εις βάρος του, στηριγμένη πάνω σε μια συλλογική τραγωδία, και καυτηρίασε ως «ιστορική αθλιότητα» την ανακίνηση κατηγοριών περί εσχάτης προδοσίας. Η επίθεσή του προσωπικά κατά της Ζωής Κωνσταντοπούλου, του Κυριάκου Βελόπουλου, του Δημήτρη Νατσιού και του Στέφανου Κασσελάκη είχε χαρακτήρα αποδόμησης, με αναφορές σε «νοσταλγούς της πλατείας με τις κρεμάλες» και υπαινιγμούς για παλαιότερες πολιτικές συγγένειες με την ακροδεξιά και τον λαϊκισμό. Από την πλευρά του, ο υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης κατέληξε τη συνεδρίαση με οξύτατες προσωπικές επιθέσεις, κυρίως στην πρόεδρο της Πλεύσης Ελευθερίας, αποδομώντας τη διαδρομή της ως συνηγόρου και πολιτικού.

Τα κόμματα της αντιπολίτευσης, με πρώτο το ΠΑΣΟΚ, κατηγόρησαν την κυβέρνηση για συγκάλυψη και για θεσμικές ακροβασίες. Ο Νίκος Ανδρουλάκης προειδοποίησε ότι η απόρριψη της πρότασής του θάβει το κακούργημα, μετατρέποντας τους υπευθύνους σε «δικαιωθέντες από παραδρομή». Ο ΣΥΡΙΖΑ, αποδυναμωμένος μετά την απόρριψη της δικής του πρότασης λόγω έλλειψης υπογραφών, επεχείρησε να επανακάμψει μέσω σκληρών καταγγελιών. Ο Σωκράτης Φάμελλος κατηγόρησε το ΠΑΣΟΚ για πολιτική υποκρισία, τη Νέα Αριστερά για μεταστροφή και τα μικρότερα κόμματα για στροφή προς το σύστημα που καταγγέλλουν. Η Νέα Αριστερά, μέσω του Αλέξη Χαρίτση, χαρακτήρισε όλη τη διαδικασία ως τεχνητή παράκαμψη της ουσίας, και εξέφρασε την ελπίδα σε μια μελλοντική κοινοβουλευτική πλειοψηφία που θα αποδώσει ευθύνες. Το ΚΚΕ, με τον Δημήτρη Κουτσούμπα, κατήγγειλε τα υπόλοιπα κόμματα της αντιπολίτευσης ότι ενδιαφέρονται περισσότερο για το πολιτικό μερίδιο της επόμενης ημέρας, παρά για την αποκάλυψη της αλήθειας.

Στον αντίποδα, ο Κώστας Καραμανλής επιχείρησε να αποτινάξει κάθε σκιά ευθύνης. Υπερασπίστηκε την υπουργική του θητεία, ισχυριζόμενος ότι δεν υπήρξε αδιαφορία για τον σιδηρόδρομο και ότι τα δάκρυά του το βράδυ της τραγωδίας ήταν ειλικρινή. Δήλωσε ότι δεν έλαβε ποτέ πολιτική προστασία και ζήτησε από τους βουλευτές να εγκρίνουν την παραπομπή του ώστε να μη μείνει καμία υποψία συγκάλυψης.

Η επόμενη ημέρα

Η κυβέρνηση, από την πλευρά της, μεθοδεύει τα επόμενα βήματα. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης συνεχίζει τις περιοδείες του – Θεσσαλονίκη σήμερα, νησιωτικές περιοχές την ερχόμενη εβδομάδα – με στόχο να επαναφέρει την ατζέντα στην καθημερινότητα και στις μεταρρυθμίσεις. Όπως σημείωσε ο ίδιος, πρόκειται για περιοδείες «δουλειάς και μετρήσιμου αποτελέσματος», όχι για προεκλογικές πασαρέλες. Όμως, το πολιτικό τοπίο έχει ήδη φορτιστεί. Η προανακριτική για τον Κώστα Καραμανλή, που σύμφωνα με το κυβερνητικό σχέδιο θα ολοκληρώσει το έργο της με συνοπτικές διαδικασίες, αποτελεί την κορυφή ενός παγόβουνου. Η κοινή γνώμη, ιδιαίτερα οι συγγενείς των θυμάτων των Τεμπών, απαιτούν δικαιοσύνη και διαφάνεια.