«Καμπανάκι» για την παραγωγικότητα σε Ελλάδα και Ευρωπαϊκή Ένωση

Το ζήτημα της παραγωγικότητας της εργασίας στην ΕΕ την τελευταία πενταετία εξετάζει μελέτη του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM), κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για το σύνολο της Ευρωπαϊκής Ενωσης, από τις χώρες του πυρήνα (π.χ. Γερμανία, Γαλλία) ως και την περιφέρεια (Ελλάδα, Κύπρος, Ισπανία, Ιταλία, Ιρλανδία, Πορτογαλία). Η μειωμένη παραγωγικότητα της εργασίας στη χώρα μας έχει τονιστεί από πολλούς φορείς (π.χ. ΣΕΒ, ΕΑΣΕ) ως κεντρική αδυναμία που στέκεται τροχοπέδη στη συνέχιση των υψηλών ρυθμών ανάπτυξης.

Επομένως, η όποια αύξηση της παραγόμενης αξίας δεν οφείλεται σε αύξηση της παραγωγικότητας αλλά μόνο στην αύξηση της απασχόλησης. Ενώ μέχρι το 2015 η παραγωγικότητα της εργασίας κινούνταν κατά μέσο όρο πέριξ του 0,5%, έκτοτε έχει πέσει στο 0,1%, δείχνοντας μείωση της αποδοτικότητας.

Στο επίκεντρο της χαμηλής παραγωγικότητας βρίσκεται ένας και μόνος τομέας: η βιομηχανία. «Τη δεκαετία του 2000, η βιομηχανία ήταν η κύρια μηχανή ανάπτυξης της παραγωγικότητας της εργασίας, συνεισφέροντας περίπου 0,6% ετησίως» λένε οι ερευνητές του ESM. «Η απασχόληση στη βιομηχανία έχει σταθεροποιηθεί, όμως η αύξηση της παραγωγικότητας μειώνεται σταθερά , ενώ πρόσφατα έχει εξαφανιστεί» τονίζουν και προσθέτουν ότι στους υπόλοιπους τομείς της οικονομίας η αύξηση της παραγωγικότητας είναι σχετικά σταθερή, σε χαμηλά επίπεδα.

Περίπου τα δύο τρίτα της αύξησης της απασχόλησης από το 2015 αφορούν τομείς χαμηλής παραγωγικότητας, όπως η δημόσια διοίκηση, και τομείς που παρουσιάζουν έντονη κυκλικότητα, όπως οι κατασκευές και οι υπηρεσίες (εστίαση, λιανικό εμπόριο, τουρισμός), επισημαίνει η έκθεση. Εκτιμά δε, ότι αν και η τεχνητή νοημοσύνη έχει τη δυνατότητα να βελτιώσει την παραγωγικότητα σε ορισμένους τομείς, η αύξηση της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας (ΑΠΑ) μοιάζει να οφείλεται περισσότερο στην αύξηση της απασχόλησης, παρά σε κάποια δομική αλλαγή στην παραγωγικότητα.

Το δημογραφικό πρόβλημα

Η μελέτη υπογραμμίζει, άλλωστε, ότι η πρόσφατη υπεραπόδοση χωρών της περιφέρειας – όπως η Ελλάδα – βασίζεται κυρίως στις υπηρεσίες και είναι πιθανό να αντιστραφεί το επόμενο διάστημα. Συνολικά, η αύξηση της απασχόλησης είναι για την ώρα μεγαλύτερη από την αντίστοιχη μείωση της παραγωγικότητας, με αποτέλεσμα να παρατηρείται ανάπτυξη 1,3% στο ΑΕΠ της Ευρωζώνης κατά μέσο όρο την τελευταία πενταετία.

Ωστόσο, ο ESM τονίζει ότι αυτή η τάση δεν μοιάζει ικανή να διατηρηθεί μακροπρόθεσμα, καθώς το δημογραφικό πρόβλημα περιορίζει την ανάπτυξη της αγοράς εργασίας τα επόμενα χρόνια. «Ως αποτέλεσμα, η μελλοντική πορεία της ανάπτυξης στην Ευρωζώνη θα εξαρτηθεί σημαντικά από τη δυνατότητα αναζωογόνησης της αύξησης παραγωγικότητας της εργασίας».