Αλλαγές στο επίδομα ανεργίας: Τι αλλάζει για τους δικαιούχους

Σημαντικές αλλαγές βρίσκονται σε εξέλιξη στο καθεστώς του τακτικού επιδόματος ανεργίας της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης (ΔΥΠΑ), με την έναρξη του νέου πιλοτικού προγράμματος από τον Απρίλιο του 2025 να σηματοδοτεί τη μετάβαση σε ένα πιο ανταποδοτικό, στοχευμένο και ενοποιημένο σύστημα κοινωνικών παροχών. Η πλήρης εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων αναμένεται να ολοκληρωθεί έως τα μέσα του 2026.

1. Ανταποδοτικότητα: Αύξηση με βάση μισθό και ασφάλιση

Η πρώτη φάση της μεταρρύθμισης αφορά τη μετάβαση του επιδόματος ανεργίας σε πλήρως ανταποδοτικό μοντέλο. Σύμφωνα με το νέο σύστημα, το ύψος του επιδόματος δεν θα είναι πλέον οριζόντιο, αλλά θα εξαρτάται από τον μέσο μισθό του δικαιούχου κατά την περίοδο απασχόλησής του, καθώς και από τον συνολικό χρόνο ασφάλισης πριν από τη διακοπή της εργασίας.

Κατά τη διάρκεια της πιλοτικής περιόδου, διάρκειας περίπου 12 μηνών, όλοι οι νέοι δικαιούχοι λαμβάνουν αυξημένο επίδομα σε σχέση με το προηγούμενο καθεστώς, χωρίς να υφίσταται περίπτωση μείωσης. Το μέτρο λειτουργεί προσαρμοστικά, ώστε να διαμορφωθεί ένα δίκαιο μοντέλο αντιστάθμισης απώλειας εισοδήματος, με κοινωνικά ισόρροπη στόχευση.

2. Νέος χρόνος επιδότησης: Από 1:1 σε 2:1

Η δεύτερη σημαντική αλλαγή, η οποία θα τεθεί σε εφαρμογή με την καθολική εφαρμογή του συστήματος (Απρίλιος–Μάιος 2026), αφορά τη διάρκεια επιδότησης. Σύμφωνα με τον νέο κανόνα, παύει να ισχύει η αναλογία 1 προς 1 μεταξύ χρόνου εργασίας και επιδότησης. Στη θέση της εισάγεται η αναλογία 2 προς 1, σύμφωνα με την οποία θα απαιτούνται δύο έτη συνεχούς εργασιακής και ασφαλιστικής δραστηριότητας για να λάβει κάποιος άνεργος επίδομα διάρκειας ενός έτους. Το μέτρο εντάσσεται στην ευρύτερη φιλοσοφία ενίσχυσης του κινήτρου για σταθερή απασχόληση και προσδοκά να εξορθολογήσει τη σχέση εισφορών–παροχών στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης.

3. Εθνικό Μητρώο Παροχών και Επιδομάτων: Διασταύρωση, διαφάνεια, στοχοθέτηση

Η τρίτη φάση της μεταρρύθμισης –η πλέον σύνθετη θεσμικά– αφορά τη σταδιακή ενσωμάτωση όλων των κοινωνικών επιδομάτων, συμπεριλαμβανομένων των επιδομάτων ανεργίας, στο νέο Εθνικό Μητρώο Παροχών και Επιδομάτων, το οποίο σχεδιάζεται από το Υπουργείο Οικονομικών και το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους. Το Μητρώο, που αναμένεται να είναι επιχειρησιακά έτοιμο έως το τέλος του 2026, θα ενοποιεί στοιχεία από ΟΠΕΚΑ, ΔΥΠΑ και άλλους φορείς, επιτρέποντας την πλήρη χαρτογράφηση του προφίλ κάθε δικαιούχου. Στόχος της κυβέρνησης είναι η μείωση των αλληλοεπικαλυπτόμενων παροχών, η αποφυγή καταχρηστικών περιπτώσεων και η διαμόρφωση ενός στοχευμένου δικτύου υποστήριξης που θα λαμβάνει υπόψη τα εισοδήματα, την περιουσιακή κατάσταση και τις πραγματικές ανάγκες του πολίτη.

Όπως επισημαίνουν στελέχη του Υπουργείου Εργασίας, το νέο μοντέλο βασίζεται στη λογική της ενεργοποίησης των ανέργων και της σταδιακής μείωσης της εξάρτησης από τα επιδόματα. Σε αυτό το πλαίσιο έχει ήδη τεθεί σε εφαρμογή το επίδομα εργασίας της ΔΥΠΑ, το οποίο παρέχεται ως πρόσθετο κίνητρο στους επιδοτούμενους ανέργους που επανεντάσσονται στην αγορά εργασίας. Παρά την περιορισμένη έως τώρα ανταπόκριση, το μέτρο αποτελεί τη βάση για μια ευρύτερη στρατηγική ενίσχυσης της απασχόλησης. Στο ίδιο πνεύμα εξετάζεται και η μετατροπή του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος σε επίδομα μετάβασης προς την εργασία, σύμφωνα με σχετικές εισηγήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.