SAFE Τουρκία: «Προσπάθησαν να μας αποκλείσουν, θα συνεχίσουμε τη συνεργασία με τους ανοιχτόμυαλους»

Με εμφανή δυσφορία υποδέχθηκε η Άγκυρα τον νέο Κανονισμό SAFE της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο οποίος εισάγει σημαντικές επενδύσεις στην ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία, αποκλείοντας ταυτόχρονα —υπό προϋποθέσεις— τρίτες χώρες που θεωρούνται απειλή για κράτη-μέλη της ΕΕ. Οι πρώτες αντιδράσεις από τα τουρκικά υπουργεία Άμυνας και Εξωτερικών φανερώνουν σαφή προβληματισμό για την πορεία των ευρωτουρκικών σχέσεων στον τομέα της ασφάλειας και της αμυντικής συνεργασίας. Η Κομισιόν παρουσίασε τον μηχανισμό SAFE (Strategic Technologies for Europe Platform), ένα ευρύ χρηματοδοτικό εργαλείο ύψους έως και 150 δισ. ευρώ, το οποίο προβλέπει τη χορήγηση μακροπρόθεσμων δανείων με ευνοϊκούς όρους για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής τεχνολογικής και βιομηχανικής βάσης. Ωστόσο, σύμφωνα με πηγές του τουρκικού υπουργείου Άμυνας, ενώ η αρχιτεκτονική του SAFE δηλώνεται ανοιχτή στη συμμετοχή συμμάχων εκτός ΕΕ, στην πράξη περιλαμβάνει «πολλές περιοριστικές ρυθμίσεις για τρίτες χώρες». Η Άγκυρα εκφράζει ανησυχία για «απόπειρες αποκλεισμού» χωρών όπως η Τουρκία από κρίσιμες ευρωπαϊκές αμυντικές πρωτοβουλίες, επισημαίνοντας ότι κάτι τέτοιο θα συνιστούσε αδικαιολόγητη απομόνωση ενός βασικού συμμάχου στο ΝΑΤΟ. Οι ίδιες πηγές υπογραμμίζουν ότι «η ευρωπαϊκή ασφάλεια απαιτεί συμμετοχικότητα και στρατηγική προνοητικότητα» και εκφράζουν την πεποίθηση ότι η Τουρκία μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά με τις αποδεδειγμένες δυνατότητές της στους τομείς των UAVs, της αεράμυνας, των τεθωρακισμένων και ναυτικών συστημάτων, των ραντάρ και του ηλεκτρονικού πολέμου.

Από την πλευρά του, το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών επικεντρώνεται στις οικονομικές και θεσμικές πτυχές του ζητήματος. Σύμφωνα με δηλώσεις πηγών στο Euronews Turkish, η Άγκυρα παρακολουθεί στενά τη διαδικασία και έχει ήδη προβεί σε επίσημες διαβουλεύσεις με θεσμούς και κράτη-μέλη της ΕΕ, ζητώντας «βελτίωση των όρων συμμετοχής των τουρκικών εταιρειών» σε κοινά αμυντικά έργα εντός του πλαισίου του SAFE. Αν και δεν διευκρινίζεται ποιοι συγκεκριμένοι όροι κρίνονται ανεπαρκείς, η τουρκική διπλωματία τονίζει ότι «η συμμετοχή χωρών-συμμάχων του ΝΑΤΟ, όπως η Τουρκία, είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής αμυντικής αγοράς, την ενίσχυση της παραγωγικής ικανότητας και τη μείωση του κόστους και των καθυστερήσεων στις προμήθειες». Η Άγκυρα παρουσιάζει τη συζήτηση για το SAFE ως ένα τεστ αξιοπιστίας για την ΕΕ, αναφορικά με τη βούλησή της να διατηρήσει ανοιχτούς διαύλους με στρατηγικούς εταίρους εκτός Ένωσης, την ώρα που ενισχύεται η αυτονομία της στον τομέα της άμυνας.

Καθώς η Τουρκία επιδιώκει τη διεύρυνση των εξαγωγών της στον αμυντικό τομέα και τη στρατηγική σύζευξη με ευρωπαϊκές αγορές, αναδεικνύει ως πλεονέκτημα την τεχνολογική πρόοδο και την απόδοση των τουρκικών συστημάτων σε πραγματικές συνθήκες μάχης. Οι αρμόδιες υπηρεσίες, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, επιδιώκουν τη «μέγιστη δυνατή ένταξη των τουρκικών εταιρειών» στον SAFE, μέσω μιας διαδικασίας πολιτικής διαπραγμάτευσης που βρίσκεται σε εξέλιξη. Η ψήφιση του SAFE δημιουργεί νέα δεδομένα στην ευρωπαϊκή στρατηγική ασφάλειας, αλλά και ερωτήματα για τη θέση τρίτων χωρών που, αν και νατοϊκές, παραμένουν εκτός ΕΕ. Η Τουρκία, η οποία εδώ και χρόνια ζητά ισότιμη συμμετοχή σε ευρωπαϊκά προγράμματα αμυντικής συνεργασίας, εμφανίζεται ανήσυχη για την κατεύθυνση που λαμβάνουν οι ευρωατλαντικές σχέσεις. Εν αναμονή των επόμενων κινήσεων από την ΕΕ και τη διαμόρφωση του τελικού πλαισίου εφαρμογής του SAFE, η Άγκυρα στέλνει το μήνυμα ότι δεν θα ανεχθεί αθέμιτους αποκλεισμούς, ενώ ταυτόχρονα επιχειρεί να διασφαλίσει την εμπορική και τεχνολογική της παρουσία στο ευρωπαϊκό αμυντικό οικοσύστημα.