Τραμπ – Αλβανία: Το νησί Σάσων στα χέρια της οικογένειας Τραμπ

Στην πιο εντυπωσιακή επενδυτική τους πρωτοβουλία μέχρι σήμερα, η Ιβάνκα Τραμπ και ο σύζυγός της, Τζάρεντ Κούσνερ, σχεδιάζουν να μεταμορφώσουν το νησί Σάσων –μια στρατιωτική κληρονομιά του Ψυχρού Πολέμου και ένα από τα τελευταία αμόλυντα τοπία της Μεσογείου– σε έναν υπερπολυτελή τουριστικό προορισμό αξίας 1,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Το νησί, που δεσπόζει στρατηγικά στην είσοδο του κόλπου της Αυλώνας, ανάμεσα στην Αδριατική και το Ιόνιο Πέλαγος, έχει ήδη αποκτήσει το ανεπίσημο όνομα «Νησί των Τραμπ» («Ishulli i Trumpëve») από τους Αλβανούς κατοίκους της περιοχής. Στο παρελθόν χρησίμευε ως απόρθητο στρατιωτικό φρούριο του καθεστώτος Ενβέρ Χότζα, ενώ πλέον αποτελεί στόχο μιας μεγαλεπήβολης επένδυσης με ξεκάθαρο στίγμα από τον κόσμο του real estate – ένα πεδίο που η Ιβάνκα Τραμπ φιλοδοξεί να κατακτήσει ακολουθώντας τα βήματα του πατέρα της.

Από το 1946 έως και τη δεκαετία του ’90, το Σάσων αποτελούσε αυστηρά απαγορευμένη στρατιωτική ζώνη. Στο απομονωμένο αυτό νησί υπήρχε μια πλήρως ανεπτυγμένη βάση με τούνελ 16 χιλιομέτρων, κατοικίες, θέατρο, σχολείο και υποδομές υγείας, φιλοξενώντας κάποτε 150 οικογένειες στρατιωτικών. Σήμερα, οι στοές του φιλοξενούν νυχτερίδες, οχιές και άγρια κουνέλια, ενώ περισσότερα από 3.600 καταφύγια και αχρησιμοποίητα πολεμικά κατάλοιπα εξακολουθούν να απλώνονται σε όλη την έκτασή του. Σύμφωνα με τον «Guardian» και τους «New York Times», η αλβανική κυβέρνηση ενέκρινε προκαταρκτικά την επένδυση τον Ιανουάριο του 2025 – λίγες ημέρες πριν την ορκωμοσία του Ντόναλντ Τραμπ στην Προεδρία των ΗΠΑ για δεύτερη φορά. Ο Κούσνερ χαρακτηρίστηκε «στρατηγικός επενδυτής», εξέλιξη που εγείρει ερωτήματα διαφάνειας, τα οποία η αντιπολίτευση στην Αλβανία δεν έχει παραλείψει να θέσει. Ο βουλευτής Άγκρον Σεχάτζ έκανε λόγο για «ιδιωτική συμφωνία πολιτικού χαρακτήρα», σε αντίθεση με τον πρωθυπουργό Έντι Ράμα που υποδέχτηκε με ενθουσιασμό την προοπτική της επένδυσης, λέγοντας πως η Αλβανία «χρειάζεται τον τουρισμό πολυτελείας όπως η έρημος το νερό».

Προκλήσεις και ανησυχίες για το μέλλον του Σάσων

Αν και μια μικρή περιοχή του νησιού άνοιξε για επισκέπτες μόλις το 2017, η προοπτική πλήρους τουριστικής εκμετάλλευσης προκαλεί εύλογες ανησυχίες. Ο ξεναγός Άρμπεν Κόλα προειδοποίησε πως η ανεξέλεγκτη ανάπτυξη θα μπορούσε να καταστρέψει την παρθένα φύση του νησιού και το εύθραυστο οικοσύστημα που αυτή τη στιγμή διατηρείται ακριβώς λόγω της απομόνωσής του. «Αυτός ο τρόπος τουρισμού βοηθά τη φύση – δεν πρέπει να το αλλάξουμε αυτό», δήλωσε στη βρετανική εφημερίδα The Independent. Αξίζει να σημειωθεί ότι το έδαφος του νησιού εξακολουθεί να κρύβει κινδύνους: πολλές περιοχές δεν έχουν ακόμη καθαριστεί από παλιά, μη πυροδοτημένα πυρομαχικά. Παρά τις διαβεβαιώσεις ότι δεν πρόκειται για ενεργές νάρκες, οι αλβανικές ένοπλες δυνάμεις έχουν ήδη ξεκινήσει εκκαθαρίσεις, ώστε να καταστεί εφικτή η μελλοντική τουριστική χρήση του νησιού.

Η Ιβάνκα Τραμπ και ο Τζάρεντ Κούσνερ σχεδιάζουν να ενσωματώσουν ορισμένα από τα υπάρχοντα στρατιωτικά καταφύγια στο αρχιτεκτονικό αφήγημα του θερέτρου, διαμορφώνοντας μια εμπειρία «πολυτελούς αυθεντικότητας». Ωστόσο, το χρονοδιάγραμμα παραμένει ασαφές, ενώ κυβερνητικά έγγραφα της Αλβανίας επισημαίνουν ότι η τελική έγκριση του έργου εξαρτάται από νέες διαπραγματεύσεις και διατηρείται το δικαίωμα ανάκλησης. Η αλβανική κυβέρνηση σχεδιάζει την κατασκευή νέου αεροδρομίου κοντά στην Αυλώνα για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών υψηλών προδιαγραφών, σε μια ακόμη κίνηση που συνδέεται έμμεσα με την επένδυση Τραμπ–Κούσνερ. Το νησί Σάσων, ανάμεσα στη μνήμη ενός σκοτεινού στρατιωτικού παρελθόντος και τις υποσχέσεις ενός τουριστικού μέλλοντος, στέκεται τώρα στο σταυροδρόμι μιας μετάλλαξης – από απαγορευμένο φρούριο του Χότζα σε επίδοξο παράδεισο της οικογένειας Τραμπ. Το ερώτημα είναι εάν αυτός ο μετασχηματισμός θα αφήσει άθικτη την ψυχή του τόπου ή αν θα τον μετατρέψει σε ακόμη ένα κομμάτι real estate πάνω στον χάρτη της διεθνούς τουριστικής βιομηχανίας.